วัคซีนสำหรับหญิงตั้งครรภ์

หมวด: สุขภาพครรภ์ เผยแพร่เมื่อ: 27 กันยายน 2565

Covid-19

วัคซีนป้องกัน โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 วัคซีนนี้เป็นวัคซีนที่แนะนำ สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 วัคซีนที่อนุมัติให้ฉีดได้ในหญิงตั้งครรภ์ในประเทศไทยได้แก่ Covid-19 AstraZeneca, Pfizer/BioNTech, Moderna, Sinovac, Sinopharm (ข้อมูล ณ สิงหาคม 2564)

จำนวนเข็มและอายุที่แนะนำให้ฉีด

หญิงตั้งครรภ์ควรฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 3-12 สัปดาห์ แนะนำให้ฉีดเข็มแรกเมื่ออายุครรภ์ > 12 สัปดาห์
กรณีฉีดวัคซีนเข็มที่ 1 ก่อนที่จะทราบว่าตั้งครรภ์ ให้รับเข็ม 2 ตามเวลาระบุของชนิดวัคซีนและรออายุครรภ์เกิน 12 สัปดาห์
หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อโควิด-19 แล้ว ให้ฉีดวัคซีนเข็มแรกหลังหายจากโรคแล้ว 3 เดือน
ควรหลีกเลี่ยงการฉีดวัคซีนป้องโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 COVID-19 พร้อมกับวัคซีนชนิดอื่น ๆ ยกเว้นวัคซีนดังกล่าวมีความจำเป็นต้องฉีดตามเวลาอย่างเคร่งครัด เช่น วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า หากไม่จำเป็นเร่งด่วน ควรเว้นระยะห่างอย่างน้อย 2 สัปดาห์
ชนิดของวัคซีนและตารางการฉีดอาจปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์ ในบางกรณีอาจมีการเลื่อนช่วงอายุครรภ์ที่ควรได้รับวัคซีน ทั้งนี้ขึ้นกับกำหนดการของสถานให้บริการทางสาธารณสุขนั้น ๆ

วัคซีนชนิดสารพันธุกรรม ได้แก่ วัคซีนดีเอ็นเอ (DNA) หรือเอ็มอาร์เอ็นเอ (messenger RNA, mRNA)

Covid-19 Pfizer/BioNTech (10 ไมโครกรัม) (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 5-11 ปี ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 3-12 สัปดาห์

Covid-19 Pfizer/BioNTech (30 ไมโครกรัม) (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 12 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 3-12 สัปดาห์

Covid-19 Moderna (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565) สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019

แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 18 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 4 สัปดาห์

วัคซีนชนิดใช้ไวรัสเป็นพาหะ (recombinant viral vector vaccine)

Covid-19 AstraZeneca (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 18 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 4-12 สัปดาห์

Covid-19 CanSinoBio (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 18 ปีขึ้นไป ฉีด 1 เข็ม

Covid-19 Johnson & Johnson (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

Covid-19 Sputnik V (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 18 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 3 สัปดาห์

วัคซีนที่ทำจากโปรตีนส่วนหนึ่งของเชื้อ (protein subunit vaccine)

Covid-19 Novavax (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

วัคซีนชนิดเชื้อตาย (inactivated vaccine)

Covid-19 Sinovac (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565)

สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 6 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 4 สัปดาห์

Covid-19 Sinopharm (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565) สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019

แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 6 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 4 สัปดาห์

Covid-19 Bharat (ข้อมูล ณ กุมภาพันธ์ 2565) สำหรับผู้ที่ประสงค์จะลดโอกาสที่จะเกิดโรคและป่วยหนักจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019

แนะนำให้ได้เมื่ออายุ 18 ปีขึ้นไป ฉีด 2 เข็ม ห่างกัน 4 สัปดาห์

Influenza

วัคซีนป้องกัน ไข้หวัดใหญ่ Influenza

วัคซีนนี้เป็นวัคซีนที่แนะนำ สำหรับผู้ที่ประสงค์จะได้รับการป้องกันโรค และแนะนำอย่างยิ่งในกลุ่มเสี่ยงที่จะเป็นไข้หวัดใหญ่รุนแรง ได้แก่ หญิงตั้งครรภ์ เด็กอายุ 6 เดือน - 2 ปี ผู้ที่มีโรคเรื้อรัง เช่น โรคปอด (รวมหอบหืด) โรคหัวใจ เบาหวาน โรคอ้วน โรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง และโรคเรื้อรังอื่น ๆ เป็นต้น

จำนวนเข็มและอายุที่แนะนำให้ฉีด หญิงตั้งครรภ์ควรฉีด 1 เข็ม เมื่ออายุครรภ์ 12 สัปดาห์เป็นต้นไป โดยทั่วไปแนะนำเมื่ออายุครรภ์ 16 สัปดาห์ ในบางกรณีอาจมีการเลื่อนช่วงอายุที่ควรได้รับวัคซีน ทั้งนี้ขึ้นกับกำหนดการของสถานให้บริการทางสาธารณสุขนั้น ๆ

dT และ Tdap

วัคซีนป้องกันโรค คอตีบ-บาดทะยัก (dT) และวัคซีนป้องกันโรค คอตีบ-บาดทะยัก-ไอกรนชนิดไร้เซลล์ (Tdap)

วัคซีนนี้เป็นวัคซีนที่แนะนำ

หญิงตั้งครรภ์ที่ไม่เคยได้รับวัคซีนป้องกันบาดทะยักมาก่อน หรือฉีดวัคซีน dT ครั้งสุดท้ายเกิน 10 ปี แนะนำให้ฉีดวัคซีน 3 เข็ม โดย

ฉีดวัคซีน (dT) เป็นเข็มที่ 1 เมื่ออายุครรภ์ 12 สัปดาห์เป็นต้นไป แนะนำให้ฉีดวัคซีน dT เข็มแรกที่อายุครรภ์ 23 สัปดาห์เป็นต้นไป
ฉีดวัคซีน Tdap เป็นเข็มที่ 2 (ทดแทน dT เข็มที่ 2) ห่างจากเข็มแรก 4-6 สัปดาห์ ที่อายุครรภ์ 27-36 สัปดาห์ เพื่อช่วยส่งผ่านภูมิไปคุ้มกันไปยังทารก
ฉีดวัคซีน dT เป็นเข็มที่ 3 ห่างจากเข็มแรก 6 เดือน หรือพิจารณาฉีดเข็มที่ 3 หลังคลอด จากนั้นให้ฉีดกระตุ้นด้วย dT (Td) หรือ Tdap ทุก 10 ปี

หญิงตั้งครรภ์ที่เคยได้รับวัคซีนป้องกันบาดทะยักครบ 3 เข็มมาก่อน และฉีดวัคซีน dT ครั้งสุดท้ายไม่เกิน 10 ปี แนะนำให้ฉีด Tdap เป็นเข็มกระตุ้นในทุกการตั้งครรภ์ 1 เข็ม ที่อายุครรภ์ 27-36 สัปดาห์ เพื่อช่วยส่งผ่านภูมิไปคุ้มกันไปยังทารก
ในบางกรณีอาจมีการเลื่อนช่วงอายุที่ควรได้รับวัคซีน ทั้งนี้ขึ้นกับกำหนดการของสถานให้บริการทางสาธารณสุขนั้น ๆ

คำแนะนำเพิ่มเติม

สำหรับวัคซีนชนิดอื่น ๆ ควรปรึกษาบุคลากรทางสาธารณสุขก่อนฉีดและควรแจ้งแพทย์ว่าตั้งครรภ์ ก่อนรับวัคซีนทุกครั้ง
ควรนำสมุดบันทึกสุขภาพและการรับวัคซีนมาด้วยทุกครั้ง ขอรับการบันทึกข้อมูลทุกครั้ง และเก็บรักษาไว้เป็นอย่างดี
หากมีไข้สูงควรเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อน แต่หากเจ็บป่วยเล็กน้อย เช่น เป็นหวัด หรือมีน้ำมูกไหล สามารถรับวัคซีนได้
หากได้รับเลือดหรือผลิตภัณฑ์ของเลือดในช่วงเวลา 6-12 เดือนที่ผ่านมา ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนเสมอ
ควรแจ้งแพทย์ก่อนรับวัคซีน หากมีโรคประจำตัว เช่น โรคที่มีผลต่อภูมิคุ้มกัน โรคที่ต้องกินยาที่ส่งผลต่อภูมิคุ้มกันเช่น ยากลุ่มสเตียรอยด์ เคมีบำบัด โรคทางระบบประสาท เช่น ลมชัก ฯลฯ
เพื่อประโยชน์สูงสุด ควรไปรับวัคซีนตามนัดทุกครั้ง หากลืม ควรพาไปรับวัคซีนทันทีเมื่อนึกได้ โดยสามารถฉีดวัคซีนต่อได้เลย ไม่จำเป็นต้องเริ่มต้นนับใหม่
ผลข้างเคียงจากการรับวัคซีนส่วนใหญ่ไม่รุนแรง อาจพบว่ามีไข้หรืออาการเจ็บตรงบริเวณที่ฉีดได้ แต่หากมีอาการผิดปกติเช่น มีผื่น ไข้สูง ชัก พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง หายใจลำบาก เสียงแหบ หอบ ซีด อ่อนเพลีย บวม ควรพาไปพบแพทย์ทันที
ในบางกรณีอาจมีการเลื่อนช่วงอายุที่ควรได้รับวัคซีน ทั้งนี้ขึ้นกับกำหนดการของสถานให้บริการทางสาธารณสุขนั้น ๆ

เรียบเรียงโดย: นพ. นราทัศพล ลิขิตดี นพ.เกียรติศักดิ์ คงวัฒนกุล พญ.รสวันต์ อารีมิตร พญ.ผกากรอง ลุมพิกานนท์
แหล่งข้อมูล: กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ราชวิทยาลัยสูติแพทย์แห่งประเทศไทย และข้อมูลวัคซีนป้องกัน โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 กรมควบคุมโรค